DDA – Dorosłe Dzieci Alkoholików / DDD - Dorosłe Dzieci z rodziny Dysfunkcyjnej

Osoby DDA i DDD mają doświadczenie dorastania w mało przyjaznych warunkach. To ludzie, którzy patrząc na dzieci bawiące się na placu zabaw myślą: „a gdzie jest moje dzieciństwo”? Część wspomnień z tamtego okresu chciałoby się wymazać, części jakby nie ma, została wyparta i istnieje jako niepamięć tamtego okresu. DDA to obecnie w pełni dorosła i ukształtowana osoba, która wychowała się w rodzinie z problemem alkoholowym a DDD w domu z dysfunkcjami takimi jak chłód emocjonalny, przemoc, odrzucenie, nadmierna krytyka czy brak zainteresowania.  

​Kim jest DDA/DDD?

Syndrom DDA (DDD) nie jest uznany za jednostkę chorobową i tym samym nie jest wpisany do międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD 10 czy DSM-IV - nie mniej wyróżnia się istnienie takiego syndromu. O osobie dotkniętej DDA mówi się, że jest to dorosły człowiek pochodzący z rodziny,  w której alkohol  był problemem centralnym. (DDD: inna dysfunkcja jak chłód, obojętność, przemoc). Jako dziecko walczył o przetrwanie lub uwagę opiekunów – w dorosłym życiu ma poczucie, że nigdy nie był dzieckiem.  Często jako dziecko doświadczał cierpienia ponad miarę.

Bycie DDA/DDD zakłada podwójną tożsamość czyli bycie dorosłym przy jednoczesnym byciu dzieckiem a dzieje się tak dlatego, że problemy z okresu gdy był dzieckiem – dotąd nie zostały rozwiązane, nieodreagowane i często wyparte.

Osoba DDA/DDD albo musiała szybko dorosnąć i to jest pierwsza kategoria takich osób, które przeskoczyły dzieciństwo i stały się nad wiek poważne. Druga, to wieczny Piotruś Pan, osoba, która postanowiła nie dorastać i być jak wiecznie zbuntowany nastolatek. 

Charakterystyki rodziny dysfunkcyjnej:

• rodzina jest zamknięta, jej członkowie żyją w izolacji od świata zewnętrznego, nie utrzymują kontaktów towarzyskich czy przyjaźni a jeśli tak, to są one raczej płytkie i powierzchowne, oparte na pozorach, braku szczerości, prawdziwych uczuć czy zdolności do zwracania się po pomoc;
• rodzina żyje w zakłamaniu, braku szczerości na temat problemów nękających członków rodziny, fałszując i zniekształcając rzeczywistość;
• w rodzinie brakuje wzajemności, może być tak, że nikt nikomu nie pomaga i każdy jest skoncentrowany wyłącznie na sobie a problemy pozostałych członków są ignorowane lub umniejszane a może być też tak, że stosunki oparte są na nadopiekuńczości jednych względem drugich;

Obszary życia szczególnie zagrożone:

• życie uczuciowe: nieustający lęk i poczucie zagrożenia, złość, gniew, wstyd, poczucie krzywdy i winy;
• oparcie i wzajemna pomoc: rodzina, która ma być oparciem staje się źródłem krzywd;
• kontakt i zrozumienie: zamiast relacji szczerości są relacje oparte na kłamstwie i manipulacji;
• kontakt ze światem zewnętrznym: izolacja poszerzająca swój zasięg z upływem czasu
• zasoby materialne: często problemy finansowe

Charakterystyczne cechy przejawiane w życiu dorosłym przez DDA/DDD

1. poczucie odmienności, nieadekwatności;
2. krytyczna samoocena i zbyt poważne traktowanie siebie samego;
3. ignorowanie własnych potrzeb emocjonalnych;
4. brak umiejętności cieszenia się życiem;
5. trudności w rozumieniu tego, co jest normalne, a co nie;
6. branie odpowiedzialności za wszystko i wszystkich oraz pracoholizm;
7. reagowanie niepokojem i lękiem, gdy sprawy życiowe wymykają się spod kontroli;
8. nadmierna odpowiedzialność lub brak odpowiedzialności;
9. nadmierna wrażliwość lub nadmierna obojętność (znieczulenie emocjonalne);
10. funkcjonowanie według zasady „wszystko albo nic”;
11. trudności w realizowaniu do samego końca swoich planów życiowych i częste uleganie chwilowym impulsom;
12. brak zaufania i obawa przed nawiązywaniem bliskich kontaktów z innymi ludźmi;
13. stałe poszukiwanie aprobaty dla swojej osoby i obawa przed odrzuceniem;
14. poczucie, że ciągle lub często jest się ignorowanym lub atakowanym;
15. nieświadome poszukiwanie napięć i kryzysów, a następnie uskarżanie się na ich skutki;
16. obawa przed krytyką i osądzaniem przy jednoczesnej skłonności do krytykowania i osądzania innych.

Dzieciństwo

Rodzina dysfunkcyjna nie jest w stanie sprostać zadaniom jakie stawia przed nią społeczeństwo oraz sami członkowie tej rodziny, szczególnie dzieci. Podstawowe potrzeby dzieci nie są zaspokajane, są to m.in. potrzeby:

• bezpieczeństwa, bezpiecznej opieki ,troski i akceptacji oraz bezpiecznego przywiązania do innych;
• autonomii, kompetencji i poczucia tożsamości;
• wolności wyrażania prawdziwych potrzeb i emocji;
• spontaniczności i zabawy;
• realistycznych granic i samokontroli

Każde dziecko potrzebuje bliskości ze swoimi rodzicami - dziecko w rodzinie dysfunkcyjnej często zostaje pozostawione samo sobie i uznaje ten fakt za normę, przyjmuje, że właśnie tak funkcjonuje świat. Podobnie naturalne są kłamstwa, wymówki i tajemnice a rodzina udaje, że jest „normalna” co doprowadza do rozbicia emocjonalnego dziecka i braku uznania dla tego, co dziecko widzi i odczuwa. To z kolei prowadzi do osłabienia poczucia pewności siebie a także poczucia winy, dziecko może często zastanawiać się, czy ludzie mu wierzą. Z biegiem czasu dziecko zamyka się w sobie, unika zabierania głosu i wyrażania własnych opinii, udaje, że wszystko jest w porządku.

Udawanie, że wszystko jest w porządku pochłania bardzo dużo energii, dziecko cały czas musi być czujne i uważne na to, by nie dać się zdemaskować, żyje w ciągłym napięciu w związku z tym. Obawa przed zdradzeniem „tajemnicy rodzinnej” izoluje je społecznie, dziecko może nie mieć przyjaciół, nie chce by ktokolwiek przychodził do niego do domu ponadto wykształca się w nim ślepa lojalność wobec wszystkich, którzy dzielą z nim tą tajemnicę. Dużo energii w rodzinie poświęca się na ratowanie pijaka pomijając zupełnie potrzeby dzieci, które często stają się niewidzialne. Oprócz dziecka niewidzialnego przyjmują role bohatera, kozła ofiarnego  i maskotki – role te, można zaobserwować u dzieci już w wieku przedszkolnym.
Więcej o rolach czytaj tutaj.

Objawy psychosomatyczne

Objawy psychosomatyczne: Dziecko z rodziny dysfunkcyjnej często czuje się zmęczone i ospałe często z powodu burzliwej i trudnej nocy. Może mieć koszmary senne, regresje treningu czystości, ssanie lub obgryzanie paznokci a także problemy z jedzeniem. Także bóle głowy, brzucha, nudności, astma, anemia, alergia. Zabawa takiego dziecka często jest odizolowana a tematem często są kłótnie i bijatyki z domu. Objawem alkoholizmu rodziców może być nadaktywność dziecka (czasem FAS) jak również problemy z koncentracją na jednym zadaniu, nerwowość, wybuchowość, brak umiejętności zakańczania rozpoczętych zadań, brak cierpliwości i entuzjazmu do pracy w grupie. Z jednej strony boją się obcych a z drugiej przesadnie lgną do innych i boją się separacji.

Gniew, żal, lęk, samotność, poczucie opuszczenia zostają zamrożone lub schowane. Potrzeba bezpieczeństwa i bliskości, tego by mieć kogoś, kto się dzieckiem interesuje, rozumie, wysłucha, dla kogo dziecko jest ważne i kochane jest totalnie nie zaspakajana, dziecko nawet nie wie, że coś takiego istnieje. ​

Trzy zasady z dzieciństwa

Dziecko w rodzinie z problemem alkoholowym uczy się trzech ważnych zasad:
Nie ufaj, nie mów, nie czuj

1. Zasada „ nie mów” jest związana z ukrywanie sekretu o alkoholizmie, któregoś z członków rodziny.
2. Zasada „nie ufaj” wiąże się z zanikaniem w rodzinie alkoholowej poczucia bezpieczeństwa i zaufania w stosunku do siebie i innych ludzi a osoby z takiej rodziny uczą się polegać na sobie.
3. Zasada „ nie czuj” mówi o zanikaniu w rodzinie uczuć tego, co naprawdę się czuje.

​
Dorosłe dzieci alkoholików przenoszą te zasady z dzieciństwa na własne, dorosłe życie, które nie jest wolne od zaburzeń i dysfunkcji. Zasady te również rzutują na ich relacje interpersonalne.