Czego potrzebuje dziecko aby się prawidłowo rozwijać?

 - Rozpoznaj swoje schematy i uwolnij się od życiowych pułapek cz.2 - 
Potrzeba pierwsza:
​Podstawowe bezpieczeństwo. Bezpieczne przywiązanie do innych, opieka, troska, akceptacja. Kontakt z innymi, zarówno z członkami rodziny jak i społeczeństwem.

Rzadko się zdarza, żeby ktoś miał dzieciństwo idealne i w istocie nie musi być ono perfekcyjne abyśmy wyrośli na zdrowych dorosłych, dobrze przystosowanych do dojrzałego życia.  Wystarczy, jeśli dzieciństwo będzie „wystarczająco dobre” lecz aby tak było, muszą zostać zaspokojone podstawowe potrzeby dziecka. Potrzeby te wymienione są poniżej –jeśli  w tych obszarach powstają braki to zaczynają się problemy i na tym właśnie gruncie tworzą się destrukcyjne schematy. 

PODSTAWOWE POTRZEBY DZIECKA

1. Podstawowego bezpieczeństwa. Bezpiecznego przywiązania do innych, opieki, troski, akceptacji. Kontaktu z innymi, zarówno z członkami rodziny jak i społeczeństwem.
2. Autonomii, kompetencji i poczucia tożsamości, poczucia własnej wartości.
3. Autoekspresji, wolności wyrażania prawdziwych potrzeb i emocji.
4. Spontaniczności i zabawy.
5. Rozsądnych, realistycznych granic i samokontroli.

1.     Potrzeba bezpieczeństwa

​Deprywacja potrzeby bezpieczeństwa, potrzeby pierwszej i fundamentalnej, może rozwinąć się już w niemowlęctwie. Dla noworodka bezpieczeństwo jest absolutnie podstawowe i może zostać nadszarpnięte na przykład już w momencie, kiedy matka każe na siebie długo czekać kiedy ono płacze i woła o jej opiekę. Dziecko potrzebuje doświadczać troski i akceptacji. Potrzebuje kontaktu na początku ze swoimi opiekunami, rodziną, potem szerzej z rówieśnikami i społeczeństwem. Potrzebuje bezpiecznego przywiązania do innych, które nie wynika z lęku o porzucenie.

Schematy związane z deprywacją potrzeby bezpieczeństwa są związane ze sposobem, w jaki dziecko jest traktowane w rodzinie. W normalnym domu rodzice są zawsze dostępni, nie tylko fizycznie ale także emocjonalnie i psychicznie. Nikt nie jest źle traktowany, nikt nie opuszcza dziecka na długie okresy a nawet kłótnie lub spory rozwiązywane są w cywilizowany sposób. Dziecko w bezpiecznym domu jest ufne i zrelaksowane.

Warto się zastanowić nad tym, że w dzisiejszym społeczeństwie zapracowani rodzice niestety często bywają skłonni pozwalać dzieciom na zastępowanie ich emocjonalnej i psychicznej obecności smartfonem skutkiem czego, mimo fizycznej obecności może nie dochodzić do nawiązywania z dzieckiem bezpiecznych więzi emocjonalnych. Dzieci i rodzice mogą w ten sposób oddalać się od siebie a potrzeba bliskości, troski i akceptacji może ulegać deprywacji. Ponadto dziecko, które nie czuje się bezpiecznie we własnym domu jest podatne na „wpadnięcie w złe towarzystwo”, kiedy przychodzi okres dojrzewania.

Szczególnym przypadkiem niebezpiecznego domu są domy rodziców przemocowych i  uzależnionych od alkoholu. Tutaj skala niebezpieczeństw jest bardzo zróżnicowana, odcienie zależą od tego czy oboje rodziców piją, czy jest ewidentna przemoc, przy czym jeśli jesteśmy przy przemocy, to ona również posiada wiele wymiarów. Może być fizyczna ale też emocjonalna, psychiczna, seksualna czy ekonomiczna.  Fizyczna to bicie, kopanie ale też obezwładnianie, zamykanie w pokoju, klapsy, ograniczanie dostępu do pomieszczeń. Psychiczna to  ograniczanie kontaktów w dzieckiem (np. drugiemu rodzicowi lub dziadkom), wywoływanie poczucia winy, kontrolowanie, wyśmiewanie, poniżanie, szydzenie, stała krytyka, bagatelizowanie osiągnięć, wyolbrzymianie porażek, domaganie się posłuszeństwa. Ekonomiczna to ograniczanie pieniędzy, konieczność upraszania się o pieniądze. Seksualna to wymuszanie rozmaitych aktów seksualnych czy żarty na tle seksualnym. I wiele innych.

Podstawowe poczucie bezpieczeństwa jest fundamentem wszystkiego, bez tego prawie nic nie jest możliwe, nie można przejść do kolejnych faz rozwojowych – tak dużo energii pochłania martwienie się o bezpieczeństwo, że mało jej zostaje na cokolwiek innego. Dorośli ludzie, których potrzeba bezpieczeństwa nie została zaspokojona mogą mieć nieustannie wrażenie, że w każdej chwili coś złego może się wydarzyć, nie ma takiego miejsca, w którym mogliby czuć się bezpiecznie, każdy kogo kochają może ich skrzywdzić lub zostawić. Potrzeba naprawdę niewiele by naruszyć ich równowagę, są bowiem delikatni i wrażliwi, mogą mieć zmienne nastroje lub być bardzo impulsywni czy autodestrukcyjni. Niestety, nie mając innych wzorców, albo wchodzą w takie relacje z innymi ludźmi, które są dosłownie kalką relacji jakie mieli ze swoimi rodzicami, toksyczne lub destrukcyjne albo uciekają od relacji w ogóle.

Schematy jakie wykształcają się w wyniku deprywacji potrzeb związanych z bezpieczeństwem łączą się w grupę „Rozłączenie i odrzucenie”.

Jednostka nie może liczyć na to, by jej potrzeby bezpieczeństwa, stabilności, troski, empatii, dzielenia się uczuciami, akceptacji i szacunku zostały zaspokojone. Typową rodzinę pochodzenia charakteryzują: dystans, chłód emocjonalny, odrzucenie, wycofanie, osamotnienie, wybuchowość, nieprzewidywalność lub przemoc.
​
Więcej o schematach z grupy rozłączenie i odrzucenie w kolejnych postach na blogu.

---

Veronika Włodarczyk
​Terapeuta schematów, ​coach, psycholog.